O ile słońce w odpowiednich dawkach przynosi witaminę D, śniadą cerę i dobry nastrój, o tyle jego nadużywanie jest niebezpieczne dla zdrowia. Udar słoneczny, będący skutkiem długotrwałego przebywania na słońcu bez ochrony, jest zjawiskiem, którego nie należy lekceważyć. Możesz łatwo spędzić kilka dni “w marazmie” lub nawet wylądować z dzieckiem na pogotowiu. Jak więc zapobiegać udarowi słonecznemu? Jakie są objawy? Jak długo to trwa i jak reagować w nagłych wypadkach?
Co to jest udar słoneczny?
Nasz organizm reguluje swoją temperaturę wewnętrzną dzięki podwzgórzu – gruczołowi znajdującemu się w mózgu – który odpowiada za utrzymanie jej na poziomie 37 stopni Celsjusza. Czyni to poprzez aktywację pragnienia i pocenia się.
Jednak po długotrwałej ekspozycji na słońce lub w gorącej pogodzie, podwzgórze może nie nadążyć. Temperatura ciała nie jest już wtedy regulowana i wzrasta nienormalnie: jest to hipertermia, znana również jako “udar cieplny”, będący bezpośrednią konsekwencją udaru słonecznego.
Należy zaznaczyć, że do udaru cieplnego (którego konsekwencje są poważniejsze) może dojść po intensywnym wysiłku lub w przegrzanym środowisku, natomiast udar słoneczny występuje tylko na skutek działania promieni słonecznych w bezpośrednim kontakcie z czaszką, skórą głowy lub skórą.
Objawy udaru słonecznego.
W zależności od osoby, intensywności promieniowania słonecznego i czasu trwania ekspozycji, objawy mogą się różnić. Oto najczęstsze z nich:
- bardzo gorąca, odwodniona skóra, szczególnie na twarzy
- zmiana częstości akcji serca
- lekką gorączkę.
Jeśli gorączka jest wysoka (powyżej 39°), ryzyko dla zdrowia jest większe, a te objawy, bardziej poważne, wymagają konsultacji w nagłych wypadkach, szczególnie w przypadku osób starszych lub małych dzieci, których diagnostyka może być zaangażowana:
- wysoka gorączka
- trudności w oddychaniu
- mdłości lub nawet wymioty
- dzwonienie w uszach
- zawroty głowy, utrata przytomności
- migrena lub silny ból głowy i sztywność karku
- intensywne odwodnienie.
Jak długo trwa udar słoneczny?
W zależności od wieku i odporności osoby dotkniętej udarem może trwać kilka godzin, a szczytowe wartości mogą powtarzać się w ciągu dnia, a nawet dwa lub trzy dni z rzędu. Może się on rozpocząć bardzo szybko, jeśli udar cieplny jest związany z aktywnością fizyczną.
Szybkość interwencji pozwala na ograniczenie bólu i skutków udaru cieplnego. Ponieważ czaszka zachowuje się jak akumulator, potrzebuje czasu, aby rozproszyć nagromadzone ciepło. Udar słoneczny nie ustaje, gdy osoba znajdzie się w cieniu i ochłodzi się. Należy kontynuować chłodzenie głowy, aby uniknąć ryzyka hipertermii.
Co robić w przypadku udaru słonecznego?
Gdy tylko pojawią się pierwsze objawy, należy obniżyć temperaturę ciała.
Aby to zrobić, należy najpierw przenieść się w chłodne, przewiewne miejsce, ochłodzić się mokrą szmatką, butelką z rozpylaczem lub chłodnym prysznicem (nie za zimnym, aby uniknąć szoku termicznego).
Następnie nawodnij się, pijąc wodę w małych ilościach.
Na koniec można zażyć tabletkę paracetamolu w celu uśmierzenia bólu (nigdy więcej niż 4 gramy dziennie) i przede wszystkim odpocząć.
Jeśli jesteś w obecności osoby, która zbyt długo przebywała na słońcu i traci przytomność, wymiotuje lub ma gorączkę, ułóż ją w pozycji bocznej bezpiecznej i spryskaj świeżą wodą do czasu przybycia pomocy.
Środki ostrożności, które należy podjąć przed udarem słonecznym.
Udar słoneczny najczęściej dotyka seniorów, niemowlęta i małe dzieci, ale może przytrafić się każdemu. Na szczęście można tego uniknąć, stosując kilka prostych odruchów.
Po pierwsze, ograniczając ekspozycję na promieniowanie, gdy temperatura na zewnątrz jest wyższa niż 21°, nawet w pochmurny dzień (promienie UV nadal przechodzą przez chmury). Następnie należy nosić kapelusz lub czapkę, która zakrywa głowę i czoło. Wreszcie, regularne nawilżanie i przebywanie w cieniu podczas upałów.
W samochodzie, jeśli jest korek, nie wahaj się użyć klimatyzacji i nigdy nie zostawiaj dziecka lub osoby starszej, która nie może się poruszać, w samochodzie lub innym miejscu zamkniętym na słońcu dłużej niż kilka minut. Jeśli uprawiasz sport, preferuj wieczory lub poranki, noś przewiewne ubrania i pij dużo wody.